Yükselen Enflasyon ve Merkez Bankaları Kripto Para Açıklamaları

Faz Geçişleri

Bitcoin ağı Ocak 2009 tarihinde başlatıldı. 2017 yılına kadar Bitcoin, kripto para adaptasyonu artış hızının yüksek olmasına rağmen genel anlamda adaptasyonun oransal olarak çok düşük seviyelerde gerçekleştiğini görüyoruz. Bitcoin’in ve Bitcoin’e bağlı olarak diğer kripto paraların 2017 yılında hızla değerlenmesi ile adaptasyon sürecinin yeni bir faza girdiğini ve 2018 yılından itibaren kripto paralara yönelik kurumsal yatırımcı ilgisinin önemli ölçüde arttığını görüyoruz.

Kişisel olarak, 2013 yılında Bitcoin ile tanışmış biri olarak, Bitcoin’in uzunca bir süre yasaklarla, sıkı düzenlemelerle mücadele edeceğini ana akım adaptasyonun 20, 30 yılı bulabileceğini düşünüyordum. 2017 yılındaki büyümeyi ve bireysel ve kurumsal adaptasyonu görünce, çok daha önemlisi devletlerin 2017’ye kadar ve 2017 sonrasında genel anlamda yasaklayıcı bir tutum sergilemediğini görünce çok daha kısa sürede Bitcoin’in ve kripto varlıkların potansiyelini ortaya koyacağına dair inancım arttı.

2018 yılının başında başlayan kripto paralar fiyatlar seviyesinde yaşanan sert düşüş ve aşağı yönlü trend 2019 yılına kadar dalgalı bir şekilde sürdü. 2020 yılına geldiğimizde ise kripto paraların yeniden yükseliş trendine girdiğine dair verilerin, göstergelerin ve kripto paralara yönelik bireysel ve kurumsal ilginin arttığını gördük. Bu çerçevede en somut düzenleyici gelişmelerin ve finans ve teknoloji alanında büyük kurumsal yapıların yatırımlarının ve kurumsal adaptasyonun bu dönemde gerçekleştiğini görüyoruz.

2021 yılının sonuna geldik ve son iki yılda DeFi, NFT, Metaverse ve DAO konseptleri ile kripto para fazından kripto varlık fazına geçtiğimiz ve birçok açıdan son derece önemli gelişmelerin yaşandığı iki yılı geride bıraktık.

Kripto varlık ekosisteminin gelişimine ve devletlerden gelen sinyallerin niteliğine göre global çapta ana akım düzenlemelere çok yaklaştığımız içinde bulunduğumuz günlerde artan enflasyon ve hızla içine sürüklendiğimiz ekonomik kriz, kripto varlıklara yönelik olumsuz bir yaklaşımı tetikledi ve geçtiğimiz haftalarda arka arkaya merkez bankalarından ve düzenleyici kurumlardan olumsuz açıklamalar geldi.

Sayısı her geçen gün artan bu açıklamaların nedenlerini artan enflasyon, kurdaki dalgalanmalar, derinleşen ekonomik kriz ve bu çerçevede sıkı para politikalarının yaklaşması olarak sıralayabiliriz.

Artan Enflasyon

Yukarıda kripto varlıklar ile ilgili 2009 yılından itibaren önemli kırılımların yaşandığını 2017 ve 2020 yıllarına dair bazı verilere değinildi. Kripto varlık adaptasyonuna dair 2017 yılının oldukça önemli bir kırılım olduğunu ve 2020 yılında adaptasyonun genel anlamda güçlü bir ivme kazandığını görüyoruz.

2020 yılına kadar kripto para adaptasyonunun en yüksek olduğu ülkelerin Asya, Uzakdoğu ve bazı Afrika ülkeleri olduğunu görüyoruz. Özellikle yüksek enflasyon ve ekonomik problemlerin yüksek olduğu bu ülkelerde, yatırımcıların yüksek enflasyona ve kurdaki oynaklığa karşı kendilerini korumak için potansiyeli güçlü olmakla birlikte oldukça dalgalı ve riskli kripto paralara yatırım yaptıklarını görüyoruz.

Genel olarak yüksek enflasyona maruz bireylerin ya riski tamamen minimize etme ya da ciddi anlamda riskli varlıklara yönelme gibi farklı uçlara savrulduğunu gözlemliyoruz. Bitcoin’in değerinde ve diğer kripto paraların değerinde belirli vadelerde yaşanan ciddi artışların ikinci kategorideki yatırımcıları ciddi anlamda çektiğini söyleyebiliriz.

Aşağıdaki istatistik Statista tarafından 55 ülkede, 18–64 yaş aralığında, 2000–12000 (her ülke için) arasında kişiye yapılmış ve kripto para adaptasyonunun ülkelere göre oransal dağılımını ölçmeye çalışan bir ankettir.

Yukarıdaki istatistikte yer alan birçok ülkede kripto paraların, insanların enflasyona karşı korunmak için kolayca akredite olup işlem yapabilecekleri ve gelir elde edebilecekleri bir korunma aracı olarak görüldüğünü söyleyebiliriz.

2021 yılına geldiğimizde Covid-19 ile başlayan ekonomik problemlere, kontrolsüz parasal genişleme politikalarının eşlik etmesi neticesinde tüm dünyada enflasyonun ve ekonomik göstergelerin genel anlamda kötüleştiğini görüyoruz.

Geçtiğimiz aylarda JPMorgan, Goldman Sachs gibi dünyanın önde gelen finansal hizmet sağlayıcıları analistlerinden kripto varlık adaptasyonu ile ilgili önemli bir kırılım olduğunu düşündüğüm bazı açıklamalar, veriler geldi. Bu verilerde özetle artık ABD ve Avrupa’da da yatırım fonları tarafından kripto varlıkların portföylerini çeşitlendirmede ve çok daha önemli bir nokta olarak enflasyona karşı korunmada kripto varlıkların önemli bir araç olduğu ifade ediliyordu. Bu durum aynı şekilde bu ülkelerde bireylerin de kripto varlıkları enflasyona karşı korunmada önemli bir finansal araç olarak görmeye başladıkları anlamına geliyor.

Öngörülebilir, azalan enflasyon oranı, sınırlı arza sahip ve blokzincir tabanlı, kriptografik doğrulama ile güvenli bir varlık olması gibi özellikleri ile bir değer saklama aracı olarak yıllardır yapılan Bitcoin — altın benzetmesi de bu tartışmalar özelinde daha anlamlı hale geliyor.

Yukarıdaki veriler ile uyumlu olarak kripto varlık adaptasyonunun son iki yılda güçlü bir ivme yakaladığını ve bu çerçevede düzenleme tartışmalarının arttığını görüyoruz.

Enflasyon rakamlarının dramatik boyutlara ulaşması, faiz artırımı tartışmaları ve ekonomik krizin derinleşmesi ile birlikte merkez bankaları sıkı para politikalarına geçme eğilimi göstermeye başladı ve tüm bu gelişmelere bağlı olarak kripto varlık adaptasyonu hızla artarken, merkez bankalarından ve düzenleyici kurumlardan kripto varlıklar odaklı arka arkaya sert açıklamalar geldi.

Merkez Bankası Açıklamaları

ABD — FED

Çin geçtiğimiz aylarda Bitcoin madencilerine yönelik yasaklayıcı bir tutum benimsedi ve genel olarak kripto varlıkları yasaklama eğiliminde olduğuna dair önemli kurumları ile güçlü sinyaller verdi. Arka arkaya yaşanan bu gelişmeler kripto paralar fiyatlar seviyesinde sert bir düşüşü tetiklerken ABD tarafından gelen olumlu açıklamalar kripto paralara yukarı yönlü bir ivme kazandırdı.

FED Başkanı Powell’ın kripto paraları yasaklama gibi bir düşüncelerinin olmadığını açık bir şekilde ifade etmesi çok önemliydi. Ancak bu durum kripto varlıklara yönelik destekleyici bir tutum benimsendiğini de göstermiyor kesinlikle. ABD’de şu an kripto varlıklar her düzeyde düzenleyici ve ekonomik açıdan artıları ve eksileriyle yoğun bir şekilde tartışılıyor.

ABD’de geçtiğimiz günlerde açıklanan Kasım ayı yıllık enflasyon verisi beklenildiği üzere 6,8% oldu. Bu rakam son 39 yılın en yüksek enflasyon oranı olma özelliği taşıyor. Bu veriden sonra FED’in yaklaşan toplantısında tapering ve faiz artışı konusunda nasıl bir tutum benimseyeceği tartışma konusu olmuştu.

FED’den faiz artırımı konusunda bir aksiyon gelmedi. Tapering’in hızlandırılacağı ve tapering bitmeden faiz artışı olmayacağı, daha önceki açıklamalarının aksine enflasyonun geçici olmadığı ve enflasyonun bir sonraki yıl %2 beklentisin üzerinde olacağı doğrudan Powell tarafından ifade edildi.

FED toplantısı sonrasında Powell, kripto paraları finansal istikrara bir tehdit olarak görmediği ancak bu varlıkların hiçbir şey tarafından desteklenmediği ve riskli varlıklar olduğu yönünde kripto paralarla ilgili açıklamalar yaptı. Powell’ın kripto paralar — finansal istikrar ilişkisi ile ilgili açıklaması çok önemliydi çünkü geçtiğimiz aylarda birçok ülkeden kripto paraların finansal istikrar, parasal bütünlük açısından ciddi risk taşıdığı ve sistemik risk teşkil ettiği yönünde arka arkaya açıklamalar gelmişti.

İngiltere Merkez Bankası

İngiltere Merkez Bankası Başkan Yardımcısı geçtiğimiz günlerde “Bitcoin’in değeri sıfıra düşebilir” açıklamasında bulundu ve yatırımcıları Bitcoin ve kripto paralara karşı uyardı. Geçtiğimiz haftalarda İngiltere Merkez Bankası’ndan rutin toplantılar sonrasında benzer açıklamalar gelmişti.

Mayıs ayında doğrudan İngiltere Merkez Bankası Başkanı Bailey, kripto paraların gerçek bir değerinin olmadığını ve kripto para yatırımcılarının tüm yatırımlarını kaybetmeye hazır olmaları gerektiğini ifade etmişti.

İngiltere’nin de artan enflasyon oranlarıyla mücadele ettiğini vurgulamakta fayda var. Kripto paralar ile ilgili sert açıklamaların son haftalarda önemli ölçüde arttığını görüyoruz.

Rusya Merkez Bankası

Kripto para adaptasyonunun son aylarda en hızlı arttığı ülkelerden biri olan Rusya tarafından son aylarda kripto paralar ile ilgili farklı yaklaşımlar arka arkaya geldi.

Rusya’da 2021 yılı başında, kripto paraların yasal olarak alınıp satılmasına ilişkin, ödemelerde kullanılmaması gibi başlıklarla çok sınırlı bir kullanıma izin veren düzenleyici gelişmelerin yaşandığını gördük.

Putin, geçtiğimiz aylarda kripto paraların henüz ödemelerde ve dış ticarette (petrol ticaretinde) kullanılması için çok erken olduğu ancak kripto paraların bir değeri olduğu ve finansal sistemde yer alma hakkına sahip olduğu şeklinde açıklamalar yaptı. Çin’in yasaklayıcı tutumunun hemen sonrasında gelen bu açıklamalar oldukça önemli ve olumlu sayılabilecek açıklamalardı.

Geçtiğimiz günlerde ise Rusya Merkez Bankası odaklı bazı olumsuz haberler uluslararası kamuoyuna yansıdı. Önce Reuters, Rusya Merkez Bankası’nın kripto paraları yasaklamanın yollarını aradığını ve bu konuda tavsiye niteliğinde bir döküman hazırladığını duyurdu. Bu iddianın hemen arkasından Rusya Merkez Bankası Başkanı’ndan ve Piyasa Suistimalini Önleme Birimi Başkanı’ndan kripto paralar ile ilgili ponzi, illegal işlemler için kullanılıyor gibi yasaklayıcı bir tutum içeren sert açıklamalar geldi.

Türkiye Merkez Bankası Başkanı Açıklamaları

Ülkemizde ise geçtiğimiz haftalarda önce BDDK, bankalara yönelik kripto varlıklara yapılacak yatırımlar için kullanılacak ve kayıtlı bankacılık ve sermaye sistemi dışına çıkarılacak kredilerin verilmemesi ve bu konuda son derece dikkatli çalışma yürütülmesi konusunda bir yazı gönderdi.

BDDK’nın yaklaşımından kısa bir süre sonra Merkez Bankası Başkanı, kripto paralara giden bazı yatırımlardan rahatsız olduklarını ifade eden bir açıklama yaptı.

Sonuç

Yukarıda yer verilen ülkeler ve merkez bankaları dışında 2021 yılında çok sayıda düzenleyici kurumdan ve merkez bankasından kripto varlıklar ile ilgili benzer açıklamalar geldi. Ancak bu açıklamaların son haftalarda yoğunlaştığını ve ciddileştiğini görüyoruz.

Açıklamalarda ortak nokta olarak, ilgili ülkelerde (dünya genelinde) enflasyon oranının arttığı, merkez bankası tarafından faiz artırımına gidildiği ya da gidilmek üzere olduğu, ekonomik göstergelerin kötüleştiği gibi gelişmeler öne çıkıyor.

Ve tüm bu ekonomik gelişmelere bağlı olarak ilgili ülkelerde enflasyona karşı korunma aracı olarak görülmeye başlanan kripto paraların yatırımcı sayısında ve bireysel ve kurumsal adaptasyon oranında hızlı bir artış olduğunu görüyoruz.

Yukarıdaki verilerden de anlaşılacağı üzere merkez bankalarından arka arkaya gelen açıklamalar tesadüf değil.

Düzenlenmesi, kontrolü oldukça zor, kullanımı her geçen gün hızla artan ve geleneksel finansal araçlar, kurumlar için ciddi bir meydan okuma teşkil eden kripto varlıklar ile ilgili, dünya genelinde kötüleşen ekonomik koşullar neticesinde başvurulacak sıkı para politikaları çerçevesinde yasaklayıcı ya da yasaklayıcı olmasa da sıkı birtakım düzenlemelerin gündeme gelme ihtimalinin referans verilen açıklamalar çerçevesinde yüksek olduğunu söyleyebiliriz.

Bu yazı ilk olarak 19/12/2021 tarihinde Blockchain Istanbul Medium hesabında yayımlanmıştır.