DeFi’da Bir Sonraki İnovasyon: Sabit Gelir Protokolleri

DeFi (Decentralized Finance — Merkeziyetsiz Finans) protokolleri, akıllı sözleşmeler ile merkeziyetsiz, otonom, farklı türde ve hızlı bir şekilde gelişen son derece dinamik finansal araçlarla kompleks finansal işlemler yapmamıza olanak tanıyan blokzincir tabanlı işlem protokolleridir.

DeFi protokolleri, birbirinden farklı kriptoparalarla faiz karşılığı borç verme, kredi alma ve farklı işlem protokollerine likidite sağlayıp sağlanan likidite karşılığında ilgili protokolde farklı gelir havuzlarından likidite oranına göre pay alma ya da teşvik modelleri kapsamında farklı türde gelirler elde etmeye imkan sunmaktadır.

DeFi protokollerinde likidite sağlama, borç verme, kredi alma gibi işlemler kriptoparalar ile yapılmaktadır. Faizler ve teşvik modelleri kapsamında gelirler de protokol tarafından kriptoparalar ile ödenmektedir.

DeFi protokollerinde faiz oranları geleneksel finansal araçlara, kurumlara göre oldukça yüksektir. Geleneksel finansal kuruluşlar tarafından yıllık tek haneli düşük faiz oranları sunulurken DeFi protokollerinde faiz oranları farklı getiri modellerinde ve farklı vadelerde üç haneli rakamlara kadar çıkabilmektedir.

DeFi protokollerinde sunulan yüksek getiri oranları kriptopara yatırımcılarını hızlı bir şekilde varlıklarını DeFi protokollerinde değerlendirme yönünde teşvik etmektedir ve son birkaç yılda DeFi adaptasyonunda dikkate değer bir büyüme gerçekleşmiştir.

DeFi protokolleri henüz oldukça yeni teknolojiler, daha yolun çok başında işlem protokolleri olarak yüksek riskli ve çok sayıda sınırlılığa sahip platformlardır.

Geleneksel finansal kurumlarda, bankalarda, yatırım fonlarında yatırım yapacağınız finansal araçlar ile ilgili faiz oranları önceden bellidir. Belirli bir vade sonunda hangi şartlarda ne oranda faiz getirisi elde edeceğiniz işlemi yaptığınız kurum tarafından sağlanan güvenceler, yaptığınız sözleşme veya yer yer yasal mevzuat ile teminat altına alınır.

DeFi protokollerindeki önemli sınırlılıklardan birisi getiri modellerinde getirilerin kriptopara cinsinden sunulması ve kriptoparaların önemli ölçüde volatil varlıklar olmasıdır. Örneğin 1000 Dolar değerinde kriptopara satın alıp bu kriptoparayı DeFi protokollerinde likidite ya da teminat olarak değerlendirip günün sonunda yatırım yaptığınız varlığın önemli ölçüde değer kaybetmesi neticesinde faizi ile birlikte elde ettiğiniz toplam kripto varlığın değeri 1000 Dolar’ın çok altına düşebilir ya da teminat olarak ilgili DeFi protokolüne kilitlediğiniz ve karşılığında kredi aldığınız kripto varlık likide olabilir. Bu probleme çözüm olması amacıyla stabil kriptopara tabanlı likidite havuzları, teminat, kredi modelleri yaygınlık kazanmaktadır. Aynı zamanda düşüş trendine karşılık gelen uzun süreli bir ayı sezonunda teşviklerin düşmesi ile teminat ve getiri modelleri çalışmayabilir. Yani birçok model sürdürülebilir çözümler sunma noktasında yetersiz kalabilir.

DeFi protokollerinin yukarıda ifade edilen (ve akıllı sözleşme güvenliği gibi değinilmeyen) risklerine rağmen bu protokollere yatırım yapan, likidite sağlayan yatırımcıların önemli bir çoğunluğu, fonlarını halihazırda kriptoparalarda tutan ve fonlarının kripto adreslerinde beklemesindense bahse konu protokollerde getiri sağlamasını amaçlayan yatırımcılardan oluşmaktadır. Dolayısıyla ekosisteme yabancı yatırımcılar ve kurumsal yatırımcılar açısından DeFi protokolleri yüksek riskli işlem protokolleri olarak tercih edilmemektedir.

Hem kurumsal yatırımcıları DeFi protokollerine çekmek hem de DeFi adaptasyonunu artırmak için geçtiğimiz aylarda farklı DeFi protokolleri tarafından farklı iş modelleri ile çalışan, riski düşürmek için farklı teknikler kullanan sabit gelir protokolleri duyuruldu. Bu durum DeFi tarafında oldukça önemli bir inovasyona karşılık geliyor. Eğer bu konuda başarılı çözümler ortaya konulabilirse kriptopara ve blokzincir ekosisteminin büyüme potansiyeline bağlı olarak bireysel ve kurumsal DeFi adaptasyonu önemli ölçüde artabilir.

Sabit Gelir Modelleri Sunan DeFi Protokolleri

BarnBridge

BarnBridge, kendisini tokenize risk protokolü olarak tanımlamaktadır.

BarnBridge protokolü riski azaltmak ve sabit gelir opsiyonları sunmak için çeşitli DeFi protokollerinden sağlanan getirilerden oluşan (bu getiriler de tokenize edilmektedir) daha yüksek ve daha düşük getirili dilimler halinde başka bir havuz aracılığıyla kullanıcılarına risk profillerine göre getiri sunmaktadır.

Platformda kullanıcılar tarafından seçilebilecek farklı risk profilleri bulunmaktadır. Daha yüksek getirili daha riskli (Junior Tokens) ve daha düşük getirili daha az riskli (Senior Bonds) opsiyonlar kullanıcılar tarafından tercih edilebilir.

BarnBridge, “Smart Yield” isimli ürünü ile sunduğu opsiyonlar aracılığıyla farklı DeFi protokollerinde risk azaltımı için hedge yapılmasına olanak tanıyan, riskleri dilimleyerek kullanıcıların daha öngörülebilir yatırım tercihlerinde bulunmasını sağlayan bir protokoldür.

BarnBridge Smart Yield ürününü Kovan Testnet (https://testnet.app.barnbridge.com/smart-yield/markets) üzerinde test edebilirsiniz.

Yield

Yield, DeFi’da sabit, belirli faizli kredi sunmayı amaçlayan bir işlem protokolüdür.

Yield protokol, belirli bir vadede, belirli bir hedef varlığın değerine göre hesaplanan ve başka bir varlık ile teminatlandırılan bir token standardıdır. Bu tokenlara fyToken (fixed yield token) adı verilmektedir. Protokol tanıtılırken, fyToken ile ilgili “sıfır kuponlu tahvil” benzetmesi yapılmaktadır.

Kullanıcılar platforma teminat yatırarak fyToken oluşturabilir, satın alabilirler sonrasında hedef varlık ile kredi almak için bunları satabilirler. fyToken satın almak ekonomik olarak hedef varlığı ödünç vermeye benzemektedir.

Kullanıcılar fyToken satın alarak ya da satarak, hedef varlığı belirli bir süre için sentetik olarak ödünç verebilir ya da alabilir.

fyToken temelde üç ayrı şekilde işlevini yerine getirir. “Nakit Uzlaşma” yönteminde, istendiğinde akıllı sözleşmeye teminat varlık açısından hedef varlığın değerini ileten bir fiyat oracle’ının varlığı varsayılır. “Fiziksel Uzlaşma” yönteminde, herhangi bir fiyat oracle’ına ihtiyaç duyulmaz, hedef varlığın (USD gibi zincir dışı bir varlık yerine) kendisinin bir token olduğu varsayılır. Son olarak hedef varlığın Maker gibi teminatlandırılmış bir sentetik varlık olduğu ya da Compound gibi değişken faizli bir borç verme platformu tarafından desteklendiği varsayılır.

fyToken, daha kompleks DeFi ürünleri için DeFi protokollerinde kullanılabilir. fyToken fiyatının “faiz oranı oracle”ı olarak kullanılabileceğine de Yield teknik dökümanında değiniliyor.

Swivel Finance

Swivel Finance, kullanıcılarına sabit oranlı borç verme ve faiz oranı türevleri sunan bir DeFi protokolüdür.

Protokol üzerinde kullanıcılar için sabit ve dalgalı faiz oranlı olmak üzere iki tür gelir modeli sunulmaktadır.

Swivel Finance kullanıcıları, aralarında emir defteri aracılığıyla sabit bir faiz oranı ile sabit bir kredi sözleşmesi geliştirebilirler. Kullanıcılar, platform ile entegre DeFi protokolleri aracılığıyla (Compound, AAVE gibi) sabit ya da değişken oranlı faiz konusunda Swivel’in lending piyasası üzerinde etkileşime girerek sözleşebilir ve bu sözleşme ile bağlantılı olarak karşılıklı fonlar platforma kilitlenebilir.

Platform üzerinde yukarıda sayılan işlemler, otomatik piyasa yapıcı (AMM) havuzlar aracılığıyla değil geleneksel borsalara benzer şekilde emir defteri ile çalışmaktadır. Bu durum kayma (slippage) gibi on-chain riskleri azaltırken fiyat konusunda daha doğru veri elde edilmesini sağlamaktadır. Ethereum tabanlı on-chain bir emir defteri üzerinde de çalışılmaktadır.

Kovan Testnet üzerinde Swivel Finance (https://www.swivel.exchange) platformunu test edebilirsiniz.

Compound Treasury

Geçtiğimiz ay Compound platformu tarafından Circle ve Fireblocks işbirliği ile DeFi protokollerine aşina olmayan kurumsal yatırımcılar için USDC havuzları aracılığıyla sabit faiz getirisi (yıllık %4 APR) sunan bir program duyuruldu.

Compound tarafından, güvenli, kara para aklama ile mücadele süreçleri ile uyumlu kriptopara saklama ve transfer işlemleri ile kurumsal yatırımcılara özel sunulan bu hizmet kurumsal yatırımcılara özel olması ve protokol düzeyinde değil de daha çok teşvik amacıyla yürütülen bir program olması itibariyle yukarıdaki sabit gelir protokollerinden ayrılıyor.

Büyük bir pazar potansiyeli taşıyan DeFi’da sabit getiri sunma inovasyonu ile uyumlu bir gelişme olması açısından bu yazıda Compound Treasury’ye de kısaca yer vermek istedim.

Yukarıda üç farklı türde finansal ürün için sabit getiri modeli sunan üç ayrı protokol kısaca tanıtılmaya çalışılmıştır.

Yukarıda sayılan protokoller dışında

• Saffron Finance,
• Notional Finance,
• Horizon Finance,
• Element Finance,
• NAOS Finance,
• Pendle,
• 88mph gibi farklı finansal ürünler için sabit getiri modelleri sunmayı amaçlayan başka DeFi protokolleri de bulunmaktadır.

Sonuç

“Sabit Gelir Modelleri” başlıklı, kriptopara araştırma, analizi firması Messari makalesinin başında şu istatistiklere yer verilmektedir;

• küresel kredi piyasasının küresel hisse senedi piyasasının üç katı büyüklüğünde olduğu,
• ICMA (The International Capital Market Association) verilerine göre küresel sabit gelir piyasasının Ağustos 2020 itibariyle toplamda yaklaşık olarak 128,3 trilyon Dolar olduğu,
• Faiz oranı türevleri piyasasının dünyanın en büyük türev piyasası olduğu,
• BIS (Bank for International Settlements) verilerine göre 2019’un ilk yarısında faiz oranı türevleri piyasasındaki sözleşmeler için ödenmemiş toplam nominal tutarın tahmini 524 trilyon Dolar olduğu.

Yukarıda yer verilen istatistikler sabit gelir piyasasının büyüklüğünü çarpıcı bir şekilde gözler önüne sermesi itibariyle oldukça önemlidir.

Sabit getiri modelleri özellikle kurumsal yatırımcıların DeFi adaptasyonunu hızlı bir şekilde artıracaktır. Bahse konu işlem protokolleri kurumsal yatırımcıların DeFi protokollerine yatırım yapmasının yanı sıra DeFi’ın kurumsallaşmasına ve gelişimine de katkı sunacaktır.

Yukarıda sayılan protokollerin, protokol düzeyinde ve piyasa özelinde DeFi tarafında sabit getiri sunma opsiyonu önemli sınırlılıklara sahip olmakla birlikte bahse konu protokoller hızlı bir gelişim gösteriyor ve farklı türde finansal araçlarla sabit getiri sunmayı amaçlayan protokollerin sayısı hızla artıyor.

Sabit gelir protokolleri DeFi’da önemli bir eşik ve bir sonraki inovasyon olma yönünde hızlı bir gelişim gösteriyor.

Bu yazı ilk olarak 22/08/2021 tarihinde Blockchain Istanbul Medium hesabında yayımlanmıştır.